شرکت ملی گاز ایران

با توجه به شرایط اقلیمی و تنوع آب و هوایی ایران، مناطق خورنده ی زیادی در کشور وجود دارد. خلیج فارس و دریای عمان از خورنده ترین آب های دنیا هستند. تجهیزاتی که در این آب ها کار می کنند (اعم از تجهیزات ثابت مانند اسکله های نفتی، سکو ها و تجهیزات متحرک مثل نفت کش ها، ناوها، ناوچه های جنگی) تحت شدیدترین خوردگی ها قرار دارند. در مرکز ایران محیط کویری و صنعتی و در شمال اتمسفر بارانی شرایط مناسبی برای خوردگی تجهیزات فراهم آورده اند. همان طور که گفته شد خوردگی پدیده ای است که در اکثر محیط ها اتفاق می افتد، از این رو هیچ صنعتی نمی تواند از هزینه های خوردگی در امان باشد. مثلا، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، کارخانجات و صنایع سنگین تولیدی (ذوب آهن، فولادسازی و…)، حمل و نقل، آب و فاضلاب، از جمله صنایعی هستند که به شدت با این پدیده دست به گریبانند. در این بخش سعی شده است به طور خلاصه به بررسی خوردگی در چند صنعت مهم پرداخته شود.

اکتشاف و استخراج نفت و گاز

تجهیزات حفاری، لوله های سطحی، مخازن تحت فشار و مخزن های ذخیره نفت و گاز تحت تاثیر خوردگی با نفت و آبی که شامل CO2 و H2S هستند، می باشد. کنترل خوردگی در این حالت عامل بسیار مهمی است. میزان خوردگی مخازن نفت بسته به شرایط، متفاوت است (مثلا حالت بسیار خورنده در نفت ایران و حالت خورندگی پایین در نفت برنت). همچنین آب موجود در مخازن که CO2 و H2S محلول را به همراه دارد، بسیار خورنده است. علاوه بر این میکروارگانیسم ها می توانند به دیواره ی لوله ها حمله کرده و باعث خوردگی شوند. به طور کلی خوردگی در صنایع نفت و گاز ناشی از حضور اکسیژن، گاز دی اکسید کربن، گاز سولفید هیدروژن، پلی سولفیدها، اسیدهای آلی و گوگرد است.

پالایشگاه نفت

پالایشگاه های نفت، گاز و مجتمع های پتروشیمی از جمله صنایعی هستند که در کشورهای پیشرفته جهان، حساسیت زیادی از نظر ایمنی و محیط زیست بر روی آن ها وجود دارد. خروج مواد آلوده کننده از مخازن و لوله ها در اثر وقوع خوردگی می تواند لطمات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد کند. سیستم تولیدی یک پالایشگاه، نیروی حیاتی آن است. آسیب دیدگی د هر مخزن تولیدی، به خصوص در خطوط مخازن اصلی، هزینه های گزافی را به پالایشگاه تحمیل کرده که این هزینه ها بسیار بالاتر از هزینه های نگهداری و حفاظت خواهد بود. ایران دارای 9 پالایشگاه نفت است. شرایط اقلیمی خاص، پیشینه پالایشگاه های کشور و نوع نفت خام تولید شده، عوامل اصلی تاثیر گذار در هزینه خوردگی در صنعت نفت کشور هستند. به علت هزینه های بالای پالایشگاه، قیمت تمام شده ی محصولات نیز بالا بوده و سود کمی عاید پالایشگاه ها می شود.
یک پالایشگاه دارای بیش از 3000مخزن عملیاتی با اندازه، شکل، فرم و عملکرد متفاوت است. به علاوه هر پالایشگاه دارای حدود 3200 کیلومتر خطوط لوله است که اکثرا در زیر زمین کار گذاشته شده و دور از دسترس است. داخل این مخازن و لوله ها، مواد خورنده از قبیل آب و نفت قرار دارد و بیرون آن ها در تماس با اتمسفر و یا خاک است. به ازای تصفیه هر بشکه نفت حدود 8 لیتر آب که حاوی H2S و CO2 است تولید می شود. علاوه بر این در طول فرآیند پالایش، اسید کلریدریک نیز تولید می شود که این اسید نیز خورندگی بسیار بالایی روی تجهیزات ایجاد می کند و همچنین اسید نفتالیک موجود در نفت نیز باعث خوردگی داخلی در مخازن و لوله ها می شود. مخازن نگهداری نفت بر روی زمین و لوله های انتقال آب زیر زمین قرار دارند. از این رو خوردگی خارجی برای مخازن و لوله ها مطرح می شود که می توان برای کاهش خوردگی از حفاظت کاتدی بهره جست.

صنایع شیمیایی، پتروشیمی و دارویی

نوع خوردگی هایی که در این سه صنعت اتفاق می افتد بسیار شبیه به هم هستند. رایج ترین انواع خوردگی عبارتند از: ترک خوردگی کلریدی، اکسیداسیون، سولفیداسیون، خوردگی در زیر عایق های حرارتی و ترک خوردگی آمونیاکی. در صنعت پتروشیمی در مبدل های حرارتی خنک شونده با آب، و در زیر عایق های حرارتی که پوسیده شده و آب به داخل آن ها نفوذ کرده خوردگی کلریدی اتفاق افتاده است. در صنعت دارویی، خوردگی مخازن، آستر شیشه ای و عایق ها اتفاق می افتد. معمولا 45 درصد آسیب ها در این سه صنعت از بابت خوردگی است. لوله ها، مخزن ها، راکتورها، شفت ها، برج ها، کمپرسورها، مبدل های حرارتی، گرمکن و دیگ بخار تجهیزاتی هستند که به طور مرتب از سرویس خارج می شوند. در صنایع داروسازی به علت وجود ترکیبات کلردار در داروهای مختلف، میزان خوردگی تجهیزات بالا می باشد و ترک خوردگی کلریدی به وجود می آید. در صنایع شیمیایی و پتروشیمی نیز به علت استفاده از مواد خام اولیه خورنده مثل نفت خام، اسیدها و بازها در مخازن نگه داری، لوله ها و مخزن ها، خوردگی شدیدی اتفاق می افتد.